Ο επικεφαλής διοικητής του κεντρικού νευρικού συστήματος είναι ο Εγκέφαλός σας. Περιέχει δισεκατομμύρια νευρώνες που ο καθένας συνδέεται με άλλους νευρώνες μέσω συνάψεων. Επικοινωνούν μέσω των αξόνων που μεταφέρουν τα μηνύματα στα κύτταρα του σώματός μας. Το μυαλό μας έχει μοναδικές ικανότητες να αποκτά, να αντιλαμβάνεται, να επεξεργάζεται και να αποθηκεύει δεδομένα.
Ας ξεκινήσουμε
Οι ερευνητές του εγκεφάλου γνωρίζουν πολύ καλά και άνετα τις λειτουργίες των ανθρώπινων εγκεφαλικών κυττάρων, αλλά ακόμη δεν έχουν κατανοήσει πώς τα εγκεφαλικά κύτταρα συνεργάζονται σε ομάδες κυττάρων. Κάποιοι θεωρούν ότι ο νους είναι σαν ένας βιολογικός υπολογιστής, αλλά αυτή η υπόθεση και η μοντελοποίηση απέχει πολύ από την πραγματικότητα και δεν μπορεί να μιμηθεί την πολυπλοκότητα του εγκεφάλου. Οι βασικές λειτουργίες του εγκεφάλου όπως η αναπνοή, η ρύθμιση των καρδιακών παλμών, ο έλεγχος της κίνησης και άλλες βασικές δεξιότητες έγιναν κατανοητές στους επιστήμονες από απολιθωμένα αρχεία που εμφανίστηκαν σε σκουλήκια πολλά εκατομμύρια χρόνια πριν.
Από τότε το μυαλό μας πέρασε από διαδικασίες ανάπτυξης αποκτώντας όλο και πιο σύνθετες λειτουργίες και ειδικές ικανότητες. Οι ικανότητες αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ψυχολογικές, πολεμικές και σεξουαλικές συμπεριφορές που βρίσκονται σε πρόσφατα εξελιγμένες περιοχές του εγκεφάλου. Το μυαλό χρειάζεται συνεχή παροχή γλυκόζης και οξυγόνου για τη λειτουργία του. Οι ανάγκες αυτές παρέχονται από το σύστημα του αίματος.
Το ξέρατε;
Το μυαλό μας χρειάζεται τη δική του τροφή, όπως και το υπόλοιπο σώμα μας. Αυτός είναι ο λόγος που αισθανόμαστε στην καλύτερη πνευματική μας λειτουργία μετά από ένα θρεπτικό γεύμα ή αργοί και εξαντλημένοι όταν δεν τρώμε ικανοποιητικά στην ώρα μας ή τρώμε ανθυγιεινά τρόφιμα. Η κύρια πηγή ενέργειας του εγκεφάλου μας είναι τα καύσιμα υδατανθράκων. Το σώμα μας έχει την ικανότητα να μετατρέπει τους υδατάνθρακες από τροφές όπως το πλιγούρι βρώμης ή το καστανό ρύζι σε ζάχαρη. Κατά συνέπεια, πρέπει να δημιουργούμε μια καθημερινή πηγή περίπου 60 τοις εκατό των θερμίδων μας από υδατάνθρακες.
Για τη δημιουργία νευροδιαβιβαστών ή ενώσεων που επιτρέπουν στα εγκεφαλικά κύτταρα να επικοινωνούν, το μυαλό μας χρειάζεται τροφή, όπως: ασπράδι αυγού, όσπρια ή ψάρι. Το σώμα μας διασπά την πρωτεΐνη σε αμινοξέα που επηρεάζουν τη νόηση και τη διάθεσή μας, όπως η ντοπαμίνη, η οποία μας βοηθά να είμαστε σε εγρήγορση. Μαζί με την πρωτεΐνη, το μυαλό μας χρειάζεται λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να παραχθούν από τα ωμέγα-3&6 λιπαρά οξέα, το ελαιόλαδο και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Ορυκτά και βιταμίνες
Ο εγκέφαλός μας χρειάζεται επίσης μια σειρά από μέταλλα και βιταμίνες, όπως οι βιταμίνες Β, Ε, μαγνήσιο, σίδηρο και ασβέστιο. Για να πάρουμε αυτές τις βιταμίνες πρέπει να τρώμε φρέσκα τρόφιμα σε ποικιλία χρωμάτων. Η χωρητικότητα του εγκεφάλου είναι άγνωστη. Γνωρίζουμε ότι το μυαλό μας έχει μεγάλη αποθηκευτική ικανότητα και επεξεργαστική ισχύ, αλλά δεν ξέρουμε πώς να κρίνουμε την πραγματική του χωρητικότητα. Μια δημοφιλής υπόθεση είναι ότι η χωρητικότητα του εγκεφάλου μας είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την εκτίμηση του καθενός.
Ο εγκέφαλός μας περιέχει τρισεκατομμύρια νευρώνες, με τεράστιο αριθμό πολύπλοκων διασυνδέσεων. Αυτό που διαφέρει από εγκέφαλο σε εγκέφαλο είναι τα είδη των νευρώνων και η συγκεκριμένη νευροχημική αλληλεπίδραση μεταξύ των νευρώνων. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η κατασκευή των ομάδων νευρώνων και οι μοναδικές διασυνδέσεις τους μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην ικανότητα μάθησης και επίδραση στον ρυθμό αντίδρασης και στον χρόνο κατανόησης των διανοητικών ερεθισμάτων.
Κατά τη γέννηση, ο εγκέφαλός μας είναι αρκετά πλαστικός, δηλαδή η ικανότητά του να επεξεργάζεται και να διατηρεί τις αισθητηριακές πληροφορίες είναι εξαιρετικά υψηλή. Οι νευρωνικές συνδέσεις δημιουργούνται, διακόπτονται και αναγεννώνται, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα πρώιμα εκπαιδευτικά και περιβαλλοντικά ερεθίσματα είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του παιδιού. Πρόκειται για την κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης των γλωσσικών, γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού. Ένα κλασικό ερώτημα είναι αν ο βρεφικός εγκέφαλος είναι άδειος, μια tabula rasa, κατά τη γέννηση.
Θυμηθείτε το
Ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τον εγκέφαλό μας. Περνάμε περίπου το τριάντα τοις εκατό της ζωής μας . Η επιβίωση και η ποιότητα της ζωής μας εξαρτάται από τον ποιοτικό και επαρκή ύπνο. Οι καθημερινές μας αντιδράσεις και η συγκέντρωσή μας κατά τη διάρκεια των ποικίλων δραστηριοτήτων μας καθορίζονται από τον ύπνο μας. Όταν αναλύουμε ασθενείς με διαταραχές ύπνου σε εργαστήρια ύπνου, παρατηρούμε τις REM (Rapid Eye Movement) που αντιστοιχούν σε εγκεφαλικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου και σχετίζονται με τα όνειρα. Σε γενικές γραμμές ο ύπνος REM αρχίζει μετά από περίπου μιάμιση ώρα μετά τον ύπνο.
Τα περισσότερα από τα όνειρά μας συμβαίνουν σε αυτή την περίοδο του ύπνου. Όλοι μας ονειρευόμαστε και διαρκεί πραγματικά περίπου δύο ώρες κάθε νύχτα. Για εμάς ξεχωριστά ο χρόνος μπορεί να απαιτεί πολύ περισσότερο από αυτό. Τα πιο ζωντανά και αληθινά όνειρα τα συναντάμε κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Κατά τη διάρκεια της ζωής μας ο εγκέφαλος θα μπορούσε να εκτεθεί σε πολλές ασθένειες. Είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ότι η νόσος Αλτσχάιμερ ξεκινά σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται πλευρικός εντορινικός φλοιός (LEC). Αυτή η περιοχή του εγκεφάλου θεωρείται σημαντικός παράγοντας που ευθύνεται για τη μακροπρόθεσμη μνήμη μας.
Το Αλτσχάιμερ μπορεί να εξαπλωθεί στο LEC σε άλλες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού, μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στον χωρικό προσανατολισμό και την πλοήγηση. Εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε μόνο συνείδηση, έχουμε και αυτογνωσία. Η σημαντική διαφορά είναι ότι η συνείδηση είναι η συνείδηση του σώματός μας και του περιβάλλοντός μας, ενώ η αυτογνωσία είναι η αναγνώριση της συνείδησης.
Τελική σημείωση
Το μυαλό μας στέλνει συνεχώς σήματα στα κύτταρα και τα όργανα του σώματός μας, μερικές φορές τα σήματα αυτά απαιτούνται για την καθημερινή μας λειτουργικότητα, τις προειδοποιήσεις των κυττάρων και τις επισκευές. Αν δεν κατανοήσουμε αυτά τα προειδοποιητικά σήματα ή τα αγνοήσουμε, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένες παθήσεις, εθισμούς ή ακόμα και στο θάνατο. Αυτός ο σχιζοφρενικός/συμβιωτικός ατομικός διάλογος μεταξύ του "μυαλού μου και του εγώ" είναι κρίσιμος για την επιβίωση του εγκεφάλου μας. Όσο περισσότερο γνωρίζει το "εγώ" τα αιτήματα/μήνυμα του νου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να λειτουργήσει σωστά ο νους και ταυτόχρονα να ικανοποιήσει και τις απαιτήσεις του "εγώ".